एजेन्सी । कम लागत र दिगो नाफाको आयरल्याण्डको डब्लिनस्थित रायन एयरको मोडेलबाट प्रेरणा लिएर खुलेको भारतको सबैभन्दा नयाँ एयरलाइन्स आकासा एयरको यात्रा अचम्मको छ । सन् २०२२ अगस्टमा एयरलाइन्सको सुरुवात पछि निधन भएका सेयर बादसाह राकेश झुनझुनवालाको लगानी रहेको अकासाले एक कोशेढुङ्गा पार गर्न लागेको छ।

आकासाले मार्च २८ बाट कतार दोहामा आफ्नो पहिलो अन्तर्राष्ट्रिय उडान तालिकाको साथ भारतीय सीमाना बाहिर उडान हुनेछ । यो उपलब्धि सञ्चालन भएको १९ महिनामा मात्रै आएको हो । आकासालाई गत वर्ष सेप्टेम्बर २० मा नागरिक उड्डयन मन्त्रालयले अन्तर्राष्ट्रिय उडानको अनुमति दिएको थियो। २१ बोइङ ७३७ म्याक्स ८ र एउटा बोइङ ७३७ म्याक्स ८ २०० सहित २२ वटा विमानको फ्लीट साइजको साथ २०२३ मा बाहिरिँदै छ।

एसियामा आफ्नो किसिमको पहिलो आकासा एयर यसको अर्को चरणको वृद्धिको लागि तयार छ। जनवरीमा नयाँ एयरलाइन्सले आफ्नो बढ्दो फ्लीटमा दुई बोइङ ७३७ म्याक्स ८ विमानलाई स्वागत गरेपछि यसले अन्तर्राष्ट्रिय उडानको महत्वाकांक्षालाई थप उकास्यो । २१ बोइङ ७३७ म्याक्स ८ र एउटा बोइङ ७३७ म्याक्स ८ २०० सहित २२ वटा विमानको फ्लीट साइजको साथ २०२३ मा बाहिरिँदै, एसियामा आफ्नो किसिमको पहिलो आकासा एयर यसको अर्को चरणको वृद्धिको लागि तयार छ ।

जनवरीमा नयाँ एयरलाइन्सले आफ्नो बढ्दो फ्लीटमा दुई बोइङ ७३७ म्याक्स ८ विमानलाई स्वागत गरेपछि यसले अन्तर्राष्ट्रिय उडानको महत्वाकांक्षालाई थप उकास्यो । २०२२ मा उडान सुरु गरेदेखि आकासाले अर्काे कम लागतको तर धेरै पुरानो एयरलाइन्स स्पाइसजेटको ५.६ प्रतिशतको तुलनामा ४ प्रतिशत बजार हिस्सा बनाएको छ ।

भारतीय उड्डयन बजारमा इन्डिगोको प्रभुत्व छ । जसको बजार हिस्सा लगभग ६० प्रतिशत छ । टाटा समूह जसको एयरलाइन्सको लगभग २६ प्रतिशतको संयुक्त हिस्सा छ। एक पूर्वअमेरिकी एयरलाइन्स सञ्चालन अनुसन्धान विश्लेषक जसले डेल्टा एयरलाइन्समा एक दशकभन्दा बढी समय काम गरे र दुई भारतीय एयरलाइन्सको नेतृत्व गरे।

अहिले ग्राउन्ड गरिएको गोएयर र जेट एयरवेज विनय दुबेको आकासा एयर गठन गर्ने प्रतिबद्धता कोरोना महामारीको समयमा जन्मिएको थियो। एक चुनौतीपूर्ण क्षेत्रहरू विशेष गरी ट्राभल उद्योगहरूमा व्यवसायहरूको लागि तीव्र प्रतिस्पर्धामा उत्रिएका थिए। मूल्यमा युद्ध, उच्च कर, कम मार्जिन र विशेष गरी गो फस्र्ट र जेट एयरवेज टाट पल्टिएका कारण भारतीय उड्डयन क्षेत्रको लागि सबैभन्दा खराब मध्ये एकको रूपमा लेबल गरिएको समयमा दुबेको साहसी कदम आएको थियो।

२०२१ मा दुबेले आफ्नो सबैभन्दा ठूलो लगानीकर्ता भारतीय वारेन बफे र राकेश झुनझुनवालालाई जोडे। ‘बिग बुल’ ले अर्को जोखिमपूर्ण बाजी लगाए र आफ्नी श्रीमतीको नाममा रहेको एयरलाइन्सको अनुमानित ४० प्रतिशत हिस्सेदारीका लागि करिब ३ करोड ५० लाख डलर लगानी गरे। पछि झुनझुनवालाले आफ्ना सन्तान निष्ट, आर्यमान र आर्यवीरको नाममा राखिएका तीन ट्रस्टमार्फत अकासा एयरमा आफ्नो परिवारसँग ४६ प्रतिशत सेयर बढाएको बताइएको छ।

तर बढ्दो उद्योगमा दुबेले इन्डिगोका पूर्वप्रमुख आदित्य घोष जस्ता उद्योगका दिग्गजहरूसँग सहसंस्थापक र जेटका पूर्वभाइस प्रेसिडेन्ट प्रवीण अय्यर सहसंस्थापक र प्रमुख वाणिज्य अधिकारीको रूपमा बलियो टोली गठन गरे। यसबाहेक आकासाले कर्मचारीहरूलाई आकर्षित गर्न सेयर दिने विकल्पहरू प्रस्ताव गर्ने योजना पनि बनाएको छ।

विश्वको सबैभन्दा प्रतिस्पर्धी हवाई यात्रा बजारहरू मध्ये एकमा आफ्नो स्थान हासिल गर्न टेक्नोलोजी स्टार्टअपहरू द्वारा प्रायः प्रयोग गर्ने प्रलोभन प्रयोग गरे मागको सन्दर्भमा भारतको उड्डयन क्षेत्रमा धेरै उत्साही व्यक्ति हुनुहुन्छ भनेर उल्लेख गरिसकेपछि झुनझुनवालाले विश्वका केही उत्कृष्ट एयरलाइन्स व्यक्तिहरू आफ्ना साझेदारहरूको रूपमा पाएका छन भनेर स्वीकार गरेका थिए।

जब ठूला एयरलाइन्सहरूले आकाशमा प्रभुत्व जमाउँछन् र सानाहरू संघर्ष गर्छन्। आकासा आफैंको लागि एउटा स्थान सिर्जना गर्न निस्कन्छ । यसको उपभोक्ता अनुभव र सामाजिक उत्तरदायित्वको साथ ल्याउने उद्देश्य हो। हामीले प्रगतिलाई पूर्ण रूपमा रोक्न पनि सक्दैनौं। त्यसो भए आकासामा यो संसारको सबैभन्दा ईन्धन कुशल इन्जिनहरू प्राप्त गर्न सुरु हुन्छ। एयरलाइन्ससँग विश्वको सबैभन्दा इन्धन कुशल सिएफएम अन्तर्राष्ट्रिय एलइएपी–१ बि इन्जिनहरू छन्।

जसले इन्धनको प्रयोग र उत्सर्जनलाई २० प्रतिशत घटाउँछ। यसबाहेक, बोइङ ७३७ ले २० प्रतिशत कम एयरफ्रेम मर्मत लागत प्रदान गर्दछ। आकासा चालक दलको वर्दी विशेष गरी रिसाइकल गरिएको पोलिएस्टर कपडा प्रयोग गरी विकसित गरिएको छ जुन पेट बोतल प्लास्टिकबाट बनाइएको हो। जुन समुद्री फोहोरबाट बचाइएको हो। एयरलाइन्सले चालक दलका लागि जुत्ताहरू उपलब्ध गराएको छ जसमा रिसाइकल गरिएको रबरबाट बनेको जुत्ताहरू छन्।

आकासा एयरले व्यावसायिक उडान सञ्चालनका लागि नागरिक उड्डयन मन्त्रालयबाट अगस्ट २०२१ मा नोअब्जेक्शन सर्टिफिकेट (एनओसी) पाएको थियो। नोभेम्बर २०२१ मा यसले ७२ बोइङ ७३७ म्याक्स विमानको प्रारम्भिक अर्डर राखेको थियो। जुन २०२३ मा एयरलाइनले चार बोइङ ७३७ म्याक्स ८ विमानहरूको अर्डर गर्यो ।

यसैबीच मे २०२२ मा मुम्बई आधारित एयरलाइन्सले आफ्नो एयरलाइन कोड प्राप्त गर्यो । जुन २०२२ मा आफ्नो पहिलो विमान प्राप्त गरेपछि, एयरलाइनले सञ्चालन सुरु गर्न अनिवार्य एयर अपरेटर सर्टिफिकेट प्राप्त गर्न एक कदम नजिक पुगेको छ। एक महिना भित्र उड्डयन निगरानी संस्था, नागरिक उड्डयन महानिर्देशनालयले भारतको सबैभन्दा नयाँ एयरलाइनलाई एओसी प्रदान गर्यो ।

आजसम्म आकासासँग भारतका २० सहरहरू जोड्ने २४ विमानहरू छन्। जसमा दैनिक सय भन्दा बढी उडानहरू छन्। स्पाइस, जेट र गो फस्र्ट एयरले संघर्ष गर्दा यो एयरलाइन्सले भारतमा महत्वपूर्ण बजार हिस्सा कब्जा गरेको छ। भारतको पाँचौं ठूलो क्यारियर बन्यो । जनवरीसम्म आकासाले बजार हिस्सा रेकर्ड गर्यो ।

आकासाले अर्का कोसेढुङ्गा पार गर्यो। जब गत वर्ष अगस्टमा एसएनभी एभियसन प्रालिअन्तर्गत सञ्चालन गर्ने ब्रान्डले आफ्नो फ्लीटमा २० औं विमान थप्ने घोषणा गर्यो । जसले अन्तर्राष्ट्रिय उडान गर्न योग्य बनायो। आकासा एयरले मुम्बईलाई दोहासँग जोड्दै साप्ताहिक रूपमा चार ननस्टप उडानहरूसहित मार्चको अन्त्यबाट अन्तर्राष्ट्रिय उडानहरू सुरु गर्ने घोषणा गरेको छ। ।

पाइलटको राजीनामाको बीच आकासाको बजार हिस्सा अगस्टमा ४.२ प्रतिशतमा झर्यो। अगस्ट र जुलाईमा यसले क्रमशः ५ लाख २७ हजार र ६ लाख २४ हजार यात्रु बोकेको थियो ।

धावनमार्ग तयार 

आकासा एयरका लागि रनवे तयार देखिन्छ । किनकि विनय दुबे एण्ड कम्पनीले पनि बढ्दो घरेलु उड्डयन बजारलाई ट्याप गर्न फ्लीट विस्तारमा अन्य खेलाडीहरूसँग डुङ्गामा हाम फालेको छ। देशका शीर्ष दुई एयरलाइन्स, इन्डिगो र एयर इन्डियाले गत वर्ष बोइङ र एयरबसबाट एक हजार भन्दा बढी विमानहरू अर्डर गरेका छन्। आकासाले हालसालै घोषणा गरेको १ सय ५० बोइङ ७३७ म्याक्स जेटलाइनरको अर्डर ७३७ म्याक्स ८ र ७३७ म्याक्स १० भेरियन्टहरूको मिश्रण छ। हालको मूल्य सूचीअनुसार २० अर्ब डलर मूल्य छ। अर्डर सन् २०२७ र २०३२ का बीच प्राप्त गर्न सेट गरिएको छ।

‘यरलाइन्सको दोस्रो ठूलो सेयरधारक दुबेले आन्तरिक र अन्तर्राष्ट्रिय बजारमा नयाँ रुटहरू सुरु गर्न विमान प्रयोग गर्ने योजना बनाएको छ। यसले हामीलाई भविष्यलाई धेरै निश्चित रूपमा परिभाषित गर्न मद्दत गर्दछ र हाम्रो विकासको अर्को चरणमा मद्दत गर्दछ,’ दुबेले अर्डर पछि इकोनोमिक टाइम्सलाई दिएको एक अन्तर्वार्तामा भनेका थिए हामी अब भन्न सक्छौं कि हामी दशकको पालोमा विश्वको शीर्ष ३० ठूला एयरलाइन्स मध्ये एक बन्ने बाटोमा छौं। दोहा अर्को पाइला हो।’