काठमाडौं । बैंक तथा वित्तिय संस्था परिसंघका अध्यक्ष पवन गोल्यानले मौद्रिक नीतिको पहिलो त्रैमासिक समिक्षाले बैंकहरुको नाफा १५ प्रतिशत घट्ने बताएका छन् । नेपाल राष्ट्र बैंकले आईतवार सार्वजनिक गरेको मौद्रिक नीतिको पहिलो त्रैमासिक समिक्षा समग्र अर्थतन्त्रको समस्या भन्दापनि बैंकको नाफा कम गर्ने हिसावले आएको बताएका हुन् ।

उनले बुधवार न्युज एजेन्सी नेपालसँग मौद्रिक नीतिको समिक्षाबारे प्रतिक्रिया दिँदै बैंकहरुको स्पेडदर ०.४ प्रतिशत घटाउँदा बैंकको नाफा १० देखि १५ प्रतिशतसम्म घट्ने अवस्था देखिएको दाबी गरे । उनले बैंकहरुको नाफा घट्दैमा वर्तमान अर्थतन्त्रमा देखिएको समस्या समाधान हुन नसक्ने बताए । अध्यक्ष गोल्यानले राष्ट्र बैंक बैंक तथा वित्तिय संस्थाहरुको अभिभावक भएपनि बैंकहरुलाई नै धरासायी बनाउने गरी मौद्रिक नीति ल्याएको बताए । उनले मौद्रिक नीतिको समिक्षाबाट बैंकहरुको अभिभावक राष्ट्र बैंक भएपनि बैंकहरुलाई सौतेनी व्यवहार जस्तो गरेको आरोप लगाए ।

अध्यक्ष गोल्यानले बैंकको निक्षेपको ब्याजदर घट्नुको भने विकल्प नभएको बताए । उनले छिमेकी देश भारतमा निक्षेपको ब्याजदर ६ प्रतिशत रहेको तर नेपालमा भने १२ प्रतिशत ब्याजदर हुनु उचित नभएको बताए । उनले रेमिट्यान्स आएको बेला मात्रै निक्षेप बढ्ने तर ९ प्रतिशतबाट निक्षेपको ब्याज बढाएर १२ प्रतिशत पु¥याउँदासमेत निक्षेप बढ्न नसकेको बताए । उनले पौषसम्ममा ३ प्रतिशतसम्म ब्याजदर कम हुनुपर्ने बताए । अध्यक्ष गोल्यानले बैंकिङ प्रणालीमा चरम तरलता अभाव रहेको बताए । उनले बैंकहरुको खराब कर्जा बढ्नसक्ने अवस्था देखिएको बताए । उनले पौष महिनामा बैंकको पैसा रिफाइनान्समार्फत ७० अर्ब रुपैयाँ बाहिर जान्छ त्यसपछि अझ बढी तरलताको समस्या बढ्ने देखिएको बताए । उनले निजी क्षेत्रले बुझ्दै नबुझी बैंकको ब्याजर घटाउँ मात्रै भनेर गाली गरेर मात्रै समस्याको समाधान नहुने बताए । उनले ब्याजदर लगायतका समस्या समाधान गर्न बैंक र निजी क्षेत्र मिल्न आवश्यक रहेको बताए ।

अध्यक्ष गोल्यानले भने,‘ मौद्रिक नीतिको समिक्षामा बैंकको ब्याजदर खुकुलो बनाउन खोजेको छ । बैंकहरुको नाफा घटाएर नै स्पेडदर घटाएको हो । बैंकको स्पेडदर ४.४ प्रतिशतबाट ४ प्रतिशतमा झारेर । त्यसले अब बैंकको नाफा १० देखि १५ प्रतिशतसम्म घट्छ । अहिले बैंकहरुले नाफा गर्नु हुँदैन आफ्नो ठाउँमा छ । तर बैंकको नाफा घटाउनु अर्थतन्त्रमा देखिका समस्या समाधानको उपाय भएन । राष्ट्र बैंक भनेको बैंकहरुको अभिभावक हो । राष्ट्र बैंकले बैंक तथा वित्तिय संस्थाहरुलाई आफ्ना बुबाआमाले छोराछोरीलाई माया नगर्दाको अवस्था जस्तो भएको छ । बैंकको ब्याजदर घटाउने अन्य तरिकाहरु पनि छन् । राष्ट्र बैंकले बैंकहरुको ब्याज घटाउनै पर्छ । निक्षेपको ब्याज नघटाए कुनै उपाय नै छैन ।

छिमेकी देश भारतमा निक्षेप ६ प्रतिशत ब्याज र नेपालमा १२ प्रतिशत ब्याजदर यो उचित होइन । ब्याज घट्यो भने पैसा बाहिर जान्छ भन्ने होला तर हामीले ९ प्रतिशत ब्याज बढाउँदा १२ प्रतिशत बनायौं । तर बैंकहरुमा निक्षेप बढेन । रेमिट्यान्स बढेको बेलमा निक्षेप बढेको छ अन्य बेलामा बढेको छैन । मंसिर मसान्तको लागि १ प्रतिशत ब्याज कम गर्नुपर्छ । निक्षेपको ब्याजदर प्रत्येक महिना गरी ३ प्रतिशतसम्म ब्याज कम गर्नुपर्छ । अहिले बजारमा ब्याज भन्दा पनि पैसा नपाएर समस्या भएको हो । उत्पादन उद्योगहरुलाई ब्याजदर वृद्धिले मुख्य समस्या बनाएको छ । पैसा नपाएर पछिल्लो ४ महिनामा बैंकहरुले ४५ अर्ब भन्दा माथि मात्रै कर्जा प्रवाह गरेका छन् ।

गत वर्ष सोही समयमा ३ अर्ब बढी कर्जा प्रवाह भएको थियो । बजारमा तरलता अभाव भएकाले भोलि के हुन्छ भनेर मानिसहरुले बैंकको स्टलमेन्ट समेत नतिरेकाले बैंकहरुमा पैसा आउन सकेन । यसले अब बैंकको खराब कर्जा (एनपीए) बढ्छ भने अर्को उत्पादन उद्योग धरासायी बन्छ । पौष महिनामा ७० अर्ब रिफाइनान्सको रकम बाहिर जान्छ । त्यसपछि अझ बढी बैंकिङ प्रणालीमा समस्या आउँछ । निजी क्षेत्रले पनि बुझ्दै नबुझी बैंकको ब्याजर घटाउँ मात्रै भनेर बैंकहरुलाई गाली गरेर समस्याको समाधान हुँदैन । ब्याजदर लगायतका समस्या समाधान गर्न बैंक र नीजि क्षेत्र मिलेर गर्नु आवश्यक छ । अब यस्तै रह्यो भने अब न शेयर बजारसमेत राम्रो हुँदैन ।’

अध्यक्ष गोल्यानले मौद्रिक नीतिको समिक्षा बैंकहरुलाई मात्रै टार्गेट राखेकाले बैंकहरु धरासायी हुने बताए । उनले मौद्रिक नीतिमा लागू गर्ने भनिएको दोहोरो ब्याजदर प्रणाली तत्काल लागू गर्न माग गरे । उनले सबै क्षेत्र बच्नसक्ने गरी मौद्रिक नीतिको समिक्षा हुनुपर्नेमा त्यस्तो नभएको बताए । गोल्यानले बैंकहरुले जोखिम मूल्याङ्कन गरेर लगानी लगाउने भएकाले स्पेडदर घट्दैमा कसैलाई राहत नहुने बताए । न्युज एजेन्सी नेपालसँग कुरा गर्दै उनले स्पेडदर ०.४ प्रतिशत कम भएको फाइदा ठूला व्यवसायीहरुले मात्रै लिनसक्ने बताए । उनले राष्ट्र बैंक र निजी क्षेत्रले दुई चारवटा बैंकले खराब काम ग¥यो भन्दैमा सबैलाई एकै ठाउँमा राखेर बैंकिङ क्षेत्रलाई नै चोर भन्न नमिल्ने बताए । उनले बैंक तथा वित्तिय संस्थाहरु भनेको देशको आर्थिक मेरुदण्ड भएको भन्दै बैंकहरु धरासाही हुँदा सबै क्षेत्र धरासायी हुने बताए । गोल्यानले आवश्यक हुँदा ब्याजदर घटाउनु पर्छ र तरलता सहजता बनाउनुपर्छ भन्ने पक्षमा बैंकहरु रहेको बताए ।

उनले भने,‘मौद्रिक नीतिको समिक्षा बैंकहरुलाई मात्रै टार्गेट राखेर बैंकहरुलाई अफ्ठ्यारो पार्दै गयो भने बैंकहरु धरासायी बन्नसक्छ । तर बैंकका ग्राहकलाई धरासाही बनाउनु पर्छ भनेको होइन । त्यो कारणले पनि बैंकहरुको ब्याज घटाउनुपर्छ । मौद्रिक नीति ल्याउँदा राष्ट्र बैंकले बोलेको कुरा दोहोरो ब्याजदर प्रणाली लागू गर्ने कुरा छ । उत्पादन क्षेत्र र गैर उत्पादन क्षेत्रको लागि फरक फरक ब्याजदरको व्यवस्थामा मौन भयो । त्यो तत्काल ल्याउनु पर्छ ।

अहिलेको चर्को ब्याजमा कुनैपनि व्यवसाय बच्न सक्दैन । सबै क्षेत्र बाच्नसक्ने गरी मौद्रिक नीतिको समिक्षा आउनुपर्ने थियो तर आएन । ०.४ प्रतिशत स्पेडदर कम गरेर ठूला बडाहरुले मात्रै त्यसको फाइदा लिन्छन् । बैंकहरुले जोखिम हेरेर लगानी गर्छन् । स्पेडदर कम हुँदैमा केही राहत हुन्छ जस्तो लाग्दैन । तर बैंकहरु कमजोर हुँदै जान्छन् । राष्ट्र बैंकले दुई चारवटा बैंकले खराब काम ग¥यो भन्दैमा सबैलाई एकै ठाउँमा राख्न मिल्दैन । एउटा खराब बैंकलाई देखाएर राष्ट्र बैंक र निजी क्षेत्रले बैंकिङ क्षेत्रलाई नै चोर भन्न मिल्दैन । बैंक तथा वित्तिय संस्थाहरु भनेको देशको आर्थिक मेरुदण्ड हो । यो नै धरासायी भयो भने सबै क्षेत्र त्यस्तै हुन्छ । त्यसको समाधान राष्ट्र बैंक र सरकारले गर्नुपर्छ । आवश्यक हुँदा ब्याजदर घटाउनु पर्छ र तरलता सहजता बनाउनुपर्छ भन्ने पक्षमा बैंकहरु पनि छन् । अहिले हामीलाई नाफा भन्दा पनि महत्वपूर्ण विषय भनेको बाच्नुपर्छ भन्ने हो ।’