काठमाडौं । संस्कृति, पर्यटन तथा नागरिक उडड्यनमन्त्री सुदन किरातीले आफ्ना जहाजहरुको रिर्पोट हरेक दिन मन्त्रालयमा पेश गर्न नेपाल वायु सेवा निगमलाई निर्देशन दिएका छन् ।

कुन जहाज, कति बजे, कहाँ डिले भयो ? भन्ने सम्मको रिर्पोट आफूलाई हरेक दिन बुझाउन निगमलाई पदाधिकारीलाई मन्त्री किरातीको कडा निर्देशन थियो । उनले निगमको समस्या समाधान हुने गरी विजनेश प्लान तत्काल बनाएर आफू समक्ष पेश गर्न पनि निगम पदाधिकारीलाई सचेत गराए । गुच्छा जत्रो समाधान लिएर भकुण्डोजत्रो समस्याको समाधान नहुने कुरामा हेक्का राख्न पनि निगमलाई मन्त्री किरातीको चेतावनी थियो । सोमबार निगम व्यवस्थापनले आयोजना गरेको आफूहरुको स्वागत कार्यक्रममा बोल्दै उनले नेपाल वायु सेवा निगमलाई गौरवको विषय बनाउने गरी कार्ययोजना बनाउन पनि ढिलाई गर्न नहुने बताए । यदि त्यसो गर्न नसक्ने हो भने निगम पदाधिकारीहरुले तत्काल राजीनामा दिनुपर्ने पनि मन्त्री किरातीले स्पष्ट पारे ।

उनले भने, ‘अव हामीलाई विजनेश प्लान चाहियो । प्रत्येक दिन यहाँको रिर्पोट हामीलाई मन्त्रालयका चाहिन्छ । कुन जहाज, कहाँ, कति मिनेट, कति घण्टा डिले भयो ? किन भयो ? कुन जहाज कहाँ, कहिले, कसरी, त्यसको चक्का हरायो, मुसाले तार काटयो ? त्यो रिर्पोट हामीलाई चाहिन्छ । हामीले पनि त जवाफ दिनुप¥यो । बेलुका हामीलाई सोध्छन मान्छेले । मन्त्रालयबाट फर्कदाखेरी म जहाजको रिर्पोट हेर्दै फर्कन्छु । म ढिले फर्कन्छु कहिले काँही त ११ पनि बज्दैछ । म ८÷९ बजेत मन्त्रालयमा अनिवार्य रुपमा नै हुन्छु । यसको रिर्पोट के माध्यामले तपाईहरुले पठाउने हो, रिर्पोट मलाई चाहिन्छ । मन्त्रालयलाई रिर्पोट चाहिन्छ । अव हाम्रो कस्तो हुँदै गयो भने समस्यालाई हात्ति जत्रो, समाधानको स्रोत चाँही झिंगोको टाउँको जत्रो भएपछि कसरी हन्छ ? समस्यालाई भकुन्डो जत्रो, समाधानको स्रोत चाँही गुँच्चा जत्रो । अव समाधानको स्रोत तपाईँले भकुण्डो जत्रो देखाउन सक्नुपर्छ विजनेश प्लानमा ।

हाम्रो समस्या केही पनि होइन भनेर तपाईहरुले दिने गरी ल्याउनु पर्छ । र, गम्भिरताका साथ तपाईहरुलाई भन्छु–जुत्ता फटाउने कोसिस कसैले पनि नगर्नु होला है । कृपया जुत्ता फटाउने कोसिस नगर्नू होला । बुझ्नु भयो होला । यो त पाँच सय जनाले चलाएको देश हो के । सबै एक घण्टामा थाहा पाईन्छ । १५ वर्ष भयो नि हो सिंहदरवार बसेको । पाँच सय जनाको परिधि भित्र यो देश चल्छ । जुत्ता फटाउने काम नगर्नुस । जेजेभयो भैसक्यो अव त्यो । आज्सम्म जेजे भयो, आईन्दा यस्तो नहोस् । नीतिमा हामी छौं । तपाईहरुले काम, कार्ययोजना, कार्यक्रम लिएर यसलाई साँच्चै गौरवको विषय बनाउन प्लान चाहियो ।

एक महिना भित्र अनलाईन टिकटको व्यवस्था गरौं । यतिले सक्छ, सिताले सक्छ, बुद्ध एयरले सक्छ । यसले किन सक्दैन । सकिदैन भने राजीनामा दिएर गए हुन्छ ।’

मन्त्री किरातीले १ महिना भित्र अनलाईन टिकट पाउने गरी आवश्यक व्यवस्था मिलाउन पनि निगमलाई निर्देश गरे । उनले त्यसका लागि आवश्यक नीतिगत व्यवस्था आफूहरुले तत्काल गरिदिने पनि बताए । मन्त्री किरातीले निगमलाई मान्छेहरुले घृणा गर्ने गरेको उल्लेख गर्दै त्यसलाई असफल बनाउने छुट कसैलाई पनि नभएको पटकपटक दोहो¥याए । निगमलाई समय, सन्दर्भ वा आफू कसैले पनि असफल हुने छुट दिन नसक्ने उनको भनाई थियो । उनले आफूले सेतो लुगा लगाउने गरेको भन्दै कालो दाग लगाउने प्रयास नगर्न पनि सचेत गराए । मन्त्री किरातीले निगमजस्तो मुलुकको गौरवशाली संस्था डुबेको आफूले टूलूटूलू हेरेर बस्न नसक्ने बताए ।

उनले भने, ‘भोजपुरको मेरो गाउँमा जहाज आउँदा म खुशी हुन्थे । र, छोडेर जाँदा म रुन्थे । यही जहाज हो । मेरो आमालाई पनि म रुवाउँथे । हप्ता दिनमा एक दिन आउँथ्यो होला त्यता जहाज । म त जहाज र गाडी भएको ठाउँमा हुर्किएको मान्छे । यो जहाजले कुनै बेला मलाई रुवाउँथ्यो । र, मैले भन्थे–जाउँ हाम्रो हङकङ, जाउँ हाम्रो बु्रनाई । त्यतै जन्मेको, त्यही हुर्केको हुनाले । त्यसपछि म सांसद भएर आए । दोस्रो पटक आउँदा चाँही म यही मन्त्रालयसँग सम्बन्धित परराष्ट्र र यो नागरिक उडड्यानसँग सम्बन्धित समितिमा काम गर्ने मौका पाए । यो निगमको स्थिति बुझ्दा म दोस्रो पटक रोएँ ।

म यो जहाजको कारण २ पटक रोईसकेको छु । संयोग पनि कस्तो यही जहाजको मन्त्री हुन आईपुगिएछ । अव, तेस्रो चोटी चाँही रुन नपरोस् । म त यो जहाजको कारणले रोएरोए । अव यही जहाजको कारणले म हाँस्नु प¥यो । हाँस्न चाहन्छु । सबैको नजर यहीँ छ । एउटा कथा पनि सम्झिए हैं यही बेला । पश्चिममा रोधी गाईन्छ । तपाईहरु पश्चिमको साथीहरु हुनुहुन्छ भने । जब रोधी घन्किदै जान्थ्यो । रोधीको त्यो घन्काईसँगै मादलको छेउमा आएर एउटा खरायो मडारिन्थ्यो । रोधी गाउन्जेल खरायो मडारिन्थ्यो । सकिएपछि खरायो घर फर्किन्थ्यो । भोली पनि त्यसै गथ्र्यौ, पर्सी पनि त्यसै गथ्र्यो । सधैं त्यसै गर्दथ्यो । त्यो एउटा आश्चर्य भयो । अनि, आयोजकले सोध्यो सबै कलाकारहरुलाई बिदाई गरेर यो खरायो किन आउँछौं तिमी ? रोधी गाउँन्जेल बस्छौं । मडारिन्छौं । फेरी फर्कन्छौं । खरायोजले भनेछ–जतिजति यो रोधीमा मादल घन्किदै जान्छ । त्यतित्यति मेरो मेरो शरीर टाउँको देखेर जान्छ । किनकी यो मादल त मेरो आमाको छालाले पो मोडिएको रहेछ । आज हामीलाई दुःखेको छ ।

हामी सबै यहाँ देशभक्त होलाउ । देशलाई माया गर्ने मान्छौ हामी यहाँ । किन हाम्रो यत्रो गौरवको, वायु सेवा निगम हाम्रो गौरवको विषय हो । जसले ४० औं हजार माथि राष्ट्रिय झण्डा बोकेर अर्काको देशमा यात्रु पु¥याउने र ल्याउने काम गर्छ । एयरपोर्ट हाम्रो अनुहार हो । जहाज हाम्रो गौरव हो । सबभन्दा पनि मानिसको व्यहोरामा जाँदैन । बानीमा जाँदैन । नजर त अनुहारमा जान्छ । जो हाम्रो गौरव हो, अनुहार हो । अव यो राम्रो हुनुपर्छ । हुनुपर्छ, हुनुपर्छ । र, हुनुपर्छ । अरु कुरा म जान्दिन । काम चाहियो अव । पहिलापहिला एनएसीको कर्मचारीसँग चेलीहरु विवहा गर्न खोज्थे । छोरी दिनका लागि होडबाजी चल्थ्यो भन्थ्यो है । तर आज एनएसी भनेपछि नाक छोपेर मान्छेहरु किन हिँडछन ? एनएसीको मान्छेजति फोहोरी कोही छैन भनेर मान्छेले किन घृणा गर्छन ? यसको उत्तर यो कार्यकालमा हामीलाई चाहिन्छ । होइन हामी सफा छौं । हामी फोहोरी छैनौं । हामी हिजोजस्तै योग्य छौं । हामीले यो प्रश्नको उत्तर दिनै पर्छ । म यो कार्यालय पसेर यहाँसम्म आइपुग्दा यो कार्यालयको मिटिङ हल सबै हेर्दा मलाई दयनीय नै लाग्छ । अव यो धेरै गरिव छ । त्यसो भएको हुनाले काम चाहिन्छ । म भन्दैछु–म सेतो लुगा लगाएको मान्छे हुँ । कृपया कालो हातले छुने कोसिस नगर्नुहोला कसैले पनि । कालो हातले छोएर नचिनिने भएर फर्कन्छन रे मान्छेहरु यहाँबाट ।

मैले त फेरी चिनिएर फर्कनु छ । मलाई केही लोभ छैन । मेरो बुबाले मलाई संकटकालमा जेलमा भेटन आउँदा राजनीतिमा र नजानेको मेरो बुबाले मै जस्तो लाहुँरे भईहाल्थिस । आइडी पनि थियो भन्दै रोएको मेरो आँखामा छ । एउटा वडाध्यक्ष पनि हुन्छु भनेर म राजनीतिमा लागेको होइन है साथीहरु । तर मन्त्री भए । प्रधानमन्त्री हुन्छु भन्ने सपनामा पनि छैन । तर मैले बुझेको छु–यो मेरो जीवनको अग्नी परिक्षा हो । म आगोमा खरानी हुन तयार छु । तर राज्यको यति ठूलो गौरवपूर्ण संस्था डुबेको टुलुटुलु । हेर्नै सक्दिन । तर म मुर्ख पनि गर्दिन । कानुनका बाटाहरु छन । विनम्रताले संसार झुकाउँछ भन्ने महात्मा गान्धीको भनाई मेरो मुटु भित्र छ । त्यसकारणले बनाउनु पर्छ, बनाउनु पर्छ । र, फेरी बनाउनु पर्छ । म बाट कुनै भेदभाव हुँदैन । कुन विचारमा तपाईहरु लाग्नु भएको छ ? कति भाषण गर्न जान्छु हुन्छ । म त्यो हेर्दिन । हामीलाई काम चाहियो । परिणाम चाहियो । जातको आधारमा, क्षेत्रको आधारमा, लिंगको आधारमा, रंगको आधारमा, विचारको आधारमा, सिद्धान्तको आधारमा तपाईहरुमाथि भेदभाव हुँदैन ।

भेदभाव हुन्छ त अव काममा हुन्छ । काममा हुन्छ भेदभाव । त्यसकारणले मलाई काम चाहिन्छ । हामीले आकाश झार्छौ भनेकै होइन क्या । त्यसो भनेको भए पो यो मन्त्री मानिस रुपमा चेकजाँच गर्नुपर्ने रहेछ भन्नु । दुनिया प्लेन नाफामा छ । हाम्रो यत्रो जहाजहरु कहाँदेखि कहाँ भासिसक्यो । यो बनाउछु भन्नु त पागलपन होइन होला नि । म त बहुलाएको छु जस्तो लाग्दैन । ठिकै छु जस्तो लाग्छ मानसिक रुपमा । त्यसकारणले हामीले आकाश झार्छौं भनेको होइन । यो जहाजको हालत त यस्तो छ छ । पर्यटन मन्त्रालय मात्रै होइन, यो संस्कृति मन्त्रालय पनि हो । र, संस्कृतिको विकास पनि हामीले गर्नुछ । संस्कृति त व्यवहारबाट जन्मिन्छ । लेनिनले सोभियत संघ जितेपछि त्यहाँका युवाहरुले कस्तो हुन्छ समाजवादी संस्कृति भनेर सोधेका थिए रे । लेनिनले भनेछन रे–समाजवादको बारेमा अहिले मलाई केही थाहा छैन । संस्कृतिको बारेमा थाहा हुने कुरै भएन । त्यो त गएर तटस्कीलाई सोध । तटस्कीलाई गएर युवाहरुले सोध्यो । लेनिनले पठाउनु भएको समाजवादी संस्कृति कस्तो हुन्छ ? समाजवादी संस्कृति अहिलेसम्म संसारमा कहीँ छैन । समाजवाद नै छैन । कसरी समाजवादी संस्कृति थाहा हुन्छ ? हामीले आज गर्ने काम भोली संस्कृति बन्ने गर्छ । त्यसकारण काम राम्रो गर्नु पर्छ । त्यही सो संस्कृति ।

देश बनाउने हुटहुँटी सबैसँग छ । चिया, चमेना सबै ठाउँमा देश बनाउने कुरा गर्छौं । तर हाम्रो काम भने किन हामी गर्दैनौं ? आज राम्रो काम गरौं । त्यो काम भोली संस्कृति बन्छ । त्यसकारण उडड्यन, पर्यटनको कुरा मात्रै होइन । संस्कृति मन्त्रालय पनि भएको हुनाले हामीले संस्कृति निर्माण पनि गर्नु पर्नेछ । हामीले हिँड्ने पाईलाहरु अंगाल्दाखेरी नागरिकले उसको जीवन दर्शन बन्नुपर्छ । त्यो हो संस्कृति । त्यसकारण यहाँ हामीलाई असफल हुने छुुट नै छैन । मैले भनेको छु–पदबहालीमा । पहिला हामी गाडीको गियर लगाउँदैनौं, स्टार्ट गर्दैर्नौं । पहिला चेकजाँच गर्छौं । हामी अहिले पनि चेकजाँचकै स्थितिमा छौं । हामीले गाडी स्टार्ट गरिसकेकै छैनौं । जब गाडी स्टार्ट गर्छौं, त्यसमा हामी सबै नछुटि जाउँ । हाम्रो उद्देश्य एउटै हो यो निमग बनाउने । साच्चै एउटा गौरवको विषय बन्ने । तपाई हामी सबै मरेर जान्छौं । को छ अजम्बरी ? अजम्बरीको सर्टिफिकेट मसँग पनि छैन । आमी मरेर गएपनि बदमास काम ग¥यो भने हामीलाईं चिहानबाट उठाएर सराप्ने, थुक्ने गर्छन । फलाना त खराव थियो भनेर । तर हामी मरेर गएपनि नमर्ने कुरा भनेको काम हो, कीर्ति हो । तपाईहरुलाई के मृत्युदेखि डर लाग्दैन ? मृत्युदेखि डर लाग्छ भने काम गर्नुपर्छ अहिले । त्यसकारण हामीले काम गर्नुको विकल्प छैन । असफल हुने त न समयले, नसन्दर्भले, न मैले पनि त्यो छुट नै छैन । असफल हुने त हामीलाई छुट नै छैन ।’

मन्त्री किरातीले अन्य जहाजहरु नाफामा हुने तर निगमको जहाज भने घाटामा हुने कारणको खोजी गर्नुपर्ने समेत बताए ।