काठमाडौं । कोरियाली तथा नेपाली संयुक्त लगानीमा निर्माणाधीन २ सय १६ मेगावाटको माथिल्लो त्रिशूली–१ जलविद्युत आयोजनाको ४२ प्रतिशत काम सकिएको छ । आयोजनाको अझै ५८ प्रतिशत काम पुरा गर्न बाँकी छ । माथिल्लो त्रिशूली–१ को निर्माण २०७८ पुसबाट सुरु भएको हो ।

यद्यपि, आयोजनाको औपचारिक उद्घाटन २०८० भदौ २६ गते भएको थियो । त्यसबेला आयोजनाको २२ प्रतिशत काम सकिएको थियो । आयोजना २०८३ को मंसिर (२०२६ डिसेम्बर) भित्र सक्ने लक्ष्य राखिएको छ ।

आयोजनाको साढे ९ किलोमिटर लामो मुल सुरुङको काम अन्तिम चरणमा पुगेको छ । मुल सुरुङ खन्न अब २.५ किलोमिटर मात्र बाँकी रहेको आयोजनाले जनाएको छ ।

अहिलेसम्म आयोजनाको विद्युतगृहको काम आधा सकिएको छ । विद्युतगृहमा कंक्रेटिङका साथै हाइड्रोमेकानिकल र इलेक्ट्रोमेकानिकल उपकरण पूर्वाधार तयारीको काम भइरहेको आयोजना स्रोतले जनाएको छ । बाँध निर्माण काम आधा बाँकी छ । वर्खा सकिएपछि बाँध निर्माणको कामले गति लिने स्रोतको भनाई छ ।

आयोजनाको सिभिल निर्माणको काम पावर चाइनाले गरिरहेको छ भने इलेक्ट्रोमेकानिकल उपकरण निर्माण तथा जडानको ठेक्का एन्ड्रिज हाइड्रोले पाएको छ । आयोजना बनाउन कूल ६४ करोड ७० लाख डलर (७० अर्ब रुपैयाँ) लाग्ने अनुमान गरिएको छ ।

काममा अवरोध र प्राविधिक समस्या नआए निर्धारित समयमा आयोजनाको काम सकिने विकासकर्ता कम्पनी नेपाल वाटर एन्ड इनर्जी डेभलपमेन्ट कम्पनीले जनाएको छ । जलविद्युत आयोजनाको मुख्य लगानीकर्ता कोरियाको कोरिया साउथ–इस्ट पावर (कोइन) रहेको छ । आयोजना निर्माणका लागि कोइनसहित ९ अन्तर्राष्ट्रिय वित्तीय संस्थाले ४५ करोड ३२ लाख अमेरिकी डलर लगानी गर्ने सम्झौता गरेका छन् । बाँकी रकम लगानीकर्ताको स्वपुँजी (इक्विटी) बाट जुटाइएको छ ।

आयोजना निर्माणका लागि इन्जिनियरिङ, प्रोक्योरमेन्ट एन्ड कन्स्ट्रक्सन (इपिसी) मोडलमा कोरियाको डुसान एनबेलेटी कम्पनीले काम गर्दै आएको छ । आयोजनाको प्रवद्र्धक नेपाल वाटर एन्ड इनर्जी डेभलपमेन्ट कम्पनीमा कोरियन सरकारको स्वामित्वमा रहेको कोइन, विश्व बैंक समूहअन्तर्गत अन्तर्राष्ट्रिय वित्त निगम (आइएफसी) लगायतको सेयर लगानी छ ।

आयोजनाका लागि ७० प्रतिशत ऋण र ३० प्रतिशत इक्विटीबाट जुटाउने गरी वित्तीय व्यवस्थापन गरिएको छ । आयोजनाबाट उत्पादन हुने बिजुली प्रस्तावित २२० केभी चिलिमे हबमा जोडिने भएको छ । ४ वटा टावर राख्ने काम बाँकी छ ।

उत्पादित विद्युत् आन्तरिक खपतका लागि प्रत्यक्ष वैदेशिक लगानीमा निर्माण हुन लागेको माथिल्लो त्रिशूली—१ हालसम्मकै ठूलो जलविद्युत आयोजना हो । आयोजनाबाट वार्षिक रुपमा १ अर्ब ५३ करोड ३१ लाख युनिट ऊर्जा उत्पादन हुने छ । आयोजनाबाट उत्पादन हुने कुल वार्षिक ऊर्जामध्ये ३८.७५ प्रतिशत हिउँदयाममा र ६१.२५ प्रतिशत वर्षायामा उत्पादन हुने छ । उत्पादित उर्जा विद्युत प्राधिकरणले निर्माण गरिरहेको त्रिशूली–३बी हब सबस्टेसनमा जोडी राष्ट्रिय प्रसारण प्रणालीमा प्रवाह हुने छ ।

काठमाडौं लोडसेन्टरबाट नजिक रहेको र विद्युतको अध्याधिक माग हुने हिउँदमासमेत १०४ मेगावाट विद्युत् प्राप्त हुने भएकाले मुलुकको विद्युत प्रणालीका लागि आयोजना अत्यन्त्यै आकर्षक मानिएको छ । आयोजनाबाट वर्षभरि नै १०४ मेगावाट स्थिर (फार्म) ऊर्जा प्राप्त हुने छ ।