काठमाडौं । भारतको बेकन प्रोटोकल जसले ओपन नेटवर्क फर डिजिटल कमर्स (ओएनडिसी) जस्ता विकेन्द्रीकृत सञ्जाल सञ्चालन गरिरहेको छ । छिट्टै छिमेकी मुलुक नेपालमा पर्यटन र कृषि प्रयोगका मामलाहरूमा यो अपनाइने भएको छ । वृद्धि सञ्जाल प्राइभेट लिमिटेडले नेपालमा खुला सञ्जालले प्रयोगकर्ताहरूलाई धेरै एप्लिकेसनबीच स्विच नगरिकन हिमालयमा ट्रेकिङ प्याकेज बुक गर्न अनुमति दिने बताइएको छ ।

‘हामी आगामी चार–पाँच महिनामा नेपालमा सञ्जाल खोल्न र कारोबार गर्न चाहन्छौं । खुला नेटवर्कमा भारतले जसरी प्रगति गरेको छ, त्यसलाई हेर्दा नेपालले पनि त्यस्ता सञ्जालहरूले प्रदान गर्ने कनेक्टिभिटी, अन्तरसञ्चालन र सम्भाव्यताबाट फाइदा लिन सक्छ’ वृद्धि सञ्जालका सहसंस्थापक शिक्षित भट्टले भने । उनले पर्यटन बजारमा नेटवर्कको सदुपयोग गर्ने पर्याप्त सम्भावना रहेको बताए ।

नेपालस्थित राइड सेयरिङ एप टुटलका पूर्व प्रमुख कार्यकारी अधिकृत भट्टले भर्खरै भारतमा डिजिटल पब्लिक इन्फ्रास्ट्रक्चर (डीपीआई) बाट प्रेरित भएर वृद्धिको स्थापना गरेका थिए । गत नोभेम्बरमा बेङ्गलुरुको सेन्टर फर डिपीआईमा पनि गएका थिए । ‘हामी एक प्लेटफर्म संसारमा बाँचिरहेका छौं र यी प्रारम्भिक चरणहरू हुन् । यहाँ डिपिआईका बारेमा मानिसहरूलाई बुझाउन र बुझाउन गाह्रो छ,’ भट्टले भने ।

उनले एक वर्षभन्दा बढी समयदेखि भारत र बाहिरका फोरमहरूमा डिपीआईको बारेमा कुराकानी गर्दै आएको बताए । कैलाश हिमाल र पशुपतिनाथ मन्दिरसम्मको धार्मिक पर्यटनको खोजी हुने भएकाले दैनिक हजारौं तीर्थयात्री आउने गरेका छन् । यस सञ्जालमा एयरलाइन्स, होटल र टुर अपरेटरहरू सम्भावित सहभागी हुन सक्ने उनले बताए ।

‘वृद्धिको कृषि प्रयोगको मामला भारतको भिस्टार जस्तै हुनेछ । हामी कृषि उद्यमी, क्रेता, बिक्रेता र किसानलाई नेटवर्कको हिस्सा बन्ने परिकल्पना गर्छौं’ भट्टले भनेका छन् । यस्तै उनले किसानहरूलाई सशक्त बनाउने राम्रो र दिगो जीविकोपार्जनको लागि तिनीहरूको खेती अभ्यासहरू बढाउने मिशनको साथ भिस्टार भारतको खुला अन्तरक्रियात्मक र संघीय सञ्जाल भएको र जुन कृषि सूचना र सल्लाहकार सेवाहरूमा समर्पित रहेको बताए ।

बेकन प्रोटोकलका सह–निर्माता सुजित नायरले यस विषयमा टिप्पणी गर्न अस्वीकार गरे । बेकन प्रोटोकल, जसले ब्राजिल, नेदरल्याण्ड्स र गाम्बिया जस्ता देशहरुमा आकर्षण देखेको छ । डिजिटल अर्थतन्त्रमा अन्तरक्रियात्मकताका लागि बेंगलुरुमा रहेको गैरलाभकारी फाउन्डेसनले सिर्जना गरेको हो । खुला नेटवर्कमा क्रेता एपहरू ग्राहकमुखी हुन्छन् । जबकि बिक्रेता एपहरू व्यापारी वा बिक्रेताहरू हुन् ।

आधारभूत खुला सञ्जाल लन्च गर्दा रजिस्ट्री, गेटवे, उपभोक्ता एप र प्रदायक एप सेटअप गर्न समावेश छ । यसले केही हप्ता लिन सक्छ । डिजिटल पब्लिक गुड्स (डिपिजी) को पहुँच र प्रयोगलाई प्रजातन्त्रीकरण गर्ने दिशामा काम गर्ने डिपीआई र खुला कारोबार सञ्जाल निर्माण गर्न ‘इनोभेसन हब’ स्थापना गर्ने उद्देश्यका साथ गत असार १८ गते काठमाडौं विश्वविद्यालयसँग सम्झौतापत्रमा हस्ताक्षर भएको भट्टले बताए ।

विद्यार्थी र संकायले खुला नेटवर्कमा डिपिजी सिर्जनाको काम गर्नेछन् । यसले स्टार्टअपहरू र उद्यमीहरूलाई आफ्ना उत्पादनहरू निर्माण गर्नका लागि यी डिपिजीहरूको सेन्डबक्सहरू पनि बनाउनेछ’ भट्टले भने ।

नेपालमा पक्राउ परेर छाडिएका थिए भट्ट

नेपाल प्रतिलिपी अधिकार रजिष्ट्रारको कार्यालयमार्फत उजुरी आएपछि राइड सेयरिङ एप टुटलका संस्थापक भट्ट पक्राउ परेका थिए । भट्टविरूद्ध प्रतिलिपि अधिकार र आपराधिक विश्वासघात गरेको उजुरी परेको थियो । सुरूमा पार्टनर रहेका व्यक्तिले उनीविरूद्ध मुद्दा हालेका थिए ।

सुरूमा दुई जनाले गरेको तर पछि भट्ट एक्लैले लिएको भन्दै उजुरी परेपछि प्रहरीले गत पुस २० गते उनलाई पक्राउ गरेको थियो । टुटल एपका सेयरहोल्डरहरूको अनुमति बिना भट्टले आर्थिक लाभ लिएर ‘टुटललाई नै टुटल बाइ ज्याप भनेर प्रचार गरेको र पछि गैरकानुनी रूपमा सञ्चालन गरेको आरोप लागेको थियो ।

उनले १ करोड रुपैयाँमा कम्पनी बेचेको र आफ्ना साझेदारलाई रकम नदिएको भन्ने आरोप लागेको थियो । पठाओको लोकप्रियता बढ्दै जाँदा टुटल निरन्तर ओरालो लाग्यो । पठाओसँगको प्रतिस्पर्धापछि बन्द हुन पुगेको टुटललाई गत भदौ २९ देखि ज्याप नामक कम्पनीले पुनः सञ्चालनमा ल्याएको थियो । उच्च अदालत पाटनले अन्तरिम आदेश निरन्तरता नहुने आदेश दिएपछि उनी छुटेका थिए । (द इकोनोमिक टाइम्सको सहयोगमा)