एजेन्सी । भारतको पुरानो मध्ये एक व्यवसायिक घरना गोदरेज ग्रुप अन्तत विभाजन भएको छ । ग्रुपको विरातलाई कायम राख्दै गोदरेज परिवारले १ सय २७ वर्ष पुरानो व्यवसायिक साम्राज्यलाई विभाजन गर्ने सम्झौता गरेको छ ।

विज्ञप्ति अनुसार सम्बन्धित नियामक स्वीकृति प्राप्त भएपछि पुनर्गठन कार्यान्वयन गरिनेछ । उनीहरुको हजुरबुवाले दाजुसँग मिलेर गोदरेज स्थापना गरेका थिए । गोदरेज परिवारको कूल ५ खर्ब ९० अर्ब भारु ( ७ अर्ब डलर) सम्पत्ति छ ।

परिवारका सदस्यले सम्पत्ति बाँडफाँड गर्ने सम्झौता गरिसकेका छन् । सेयर बजारमा सूचिकृत ५ कम्पनीको पूर्ण स्वामित्व आदि गोदरेज र उनका भाइ नादी गोदरेजको हुने भएको छ । जसमा गोदरेज कन्जुमर प्रोडक्ट, गोदरेज प्रोपर्टी, गोदरेज इन्डष्ट्रिज, गोदरेज एग्रोभेट र एस्टिक लाइफसाइन्सेस कम्पनीहरु रहेका छन् ।

यस्तै जम्सेद र उनका बहिनी स्मिता गोदरेजले गोदरेज एन्ड बोयन्सको पूर्ण स्वामित्व लिएका छन् । र, यसका सम्बद्ध कम्पनीहरू साथै मुम्बईको प्रमुख सम्पत्ति सहित ल्यान्ड बैंक प्राप्त गर्दैछन् । आदि र नादिरले आफ्ना छोराछोरीसँगै व्यवस्थापन गरेका छन् । उनीहरूका अर्का काका रिसद, जसको पनि गोदरेजमा हिस्सा छ ।

समूह संस्थापक परिवारका दुई शाखामा विभाजित भएको छ । जसमा एकतर्फ आदि गोदरेज (८२) र उनका भाइ नादिर (७३) र अर्काेतर्फ उनका भाइ जम्सेद गोदरेज (७५) र स्मिता गोदरेज कृष्ण (७४) रहेको समूह द्वारा जारी एक विज्ञप्तिमा उल्लेख छ ।

गोदरेज इन्टरप्राइजेज समूहको गोदरेज एण्ड बोयन्स र यसका सम्बद्ध कम्पनीहरू जसमा एरोस्पेस र उड्डयनदेखि रक्षा, फर्निचर र आईटी सफ्टवेयरसम्मका धेरै उद्योगहरूमा लगानी रहेको छ ।

जम्सेद गोदरेजले अध्यक्ष र प्रबन्ध निर्देशकको रूपमा नियन्त्रण गर्नेछन्। । उनकी बहिनी स्मिताकी छोरी ४२ वर्षीया निरिका होल्कर कार्यकारी निर्देशक हुने छिन् ।

तिनीहरूका परिवारहरूले यसलाई आ आफनो स्वामित्वमा लिनेछन् । जसले मुम्बईमा ३ हजार ४ सय एक्कड जमिनसहित ल्यान्ड बैंक पनि राख्ने भएका छन् ।

गोदरेज उद्योग समूह जसमा सूचीबद्ध कम्पनीहरू गोदरेज इन्डस्ट्रिज, गोदरेज कन्ज्युमर प्रोडक्ट्स, गोदरेज प्रोपर्टीज, गोदरेज एग्रोभेट र एस्टेक लाइफसाइन्सको अध्यक्षमा नादिर गोदरेज हुने छन् । आदि, नादिर र उनीहरूको नजिकका परिवारहरुबाट सो विशाल कम्पनी नियन्त्रित हुने भएको हो ।

आदिका छोरा ४२ वर्षीय पिरोजशा गोदरेज जीआईजीको कार्यकारी उपाध्यक्ष हुनेछन् । अगस्ट २०२६ मा नादिरको उत्तराधिकारी हुने विज्ञप्तिमा उल्लेख गरिएको छ ।

‘गोदरेज परिवारले विभाजनलाई गोदरेज कम्पनीहरूमा सेयर होल्डिङको स्वामित्व पुनर्गठनको रूपमा संज्ञा दिएका छन् । सद्भाव कायम राख्न र गोदरेज परिवारका सदस्यहरूको फरक दृष्टिकोणलाई स्वीकार गर्दै स्वामित्वलाई राम्रोसँग पङ्क्तिबद्ध गर्न सम्मानजनक र ध्यानपूर्वक पुनर्गठन गरिएको छ’ जारी गरिएको विज्ञप्तिमा भनिएको छ ।

यसले रणनीतिक दिशा थप बलियो बनाउनुका साथै कम्पनीबाट उत्पादन हुने सामानको गुणस्तर र व्यापारमा झन मद्दत पुग्ने विश्वास गरिएको छ ।

सेयरधारकहरू र अन्य सबै सरोकारवालाहरूको लागि दीर्घकालीन मूल्य सिर्जना गर्ने प्रक्रियालाई गति दिने बताइएको छ । दुवै समूहले गोदरेज ब्रान्डको प्रयोग जारी राख्ने भएका छन् । परिवारले आफ्नो साझा सम्पदाको विकास र सुदृढीकरण गर्न प्रतिबद्धता जनाएका छन् ।

वकिलबाट उद्यमी बनेका अर्देशिर गोदरेज र उनका भाइ सन् १८९७ मा हातले बनेका मेडिकल उपकरणहरूमा असफल भएपछि ताला बनाउने काममा सफल भएका थिए ।

अर्देशिरको कुनै सन्तान थिएन, र त्यसैले यो समूह उनको कान्छो भाइ पिरोजशाले विरासतमा पाएका थिए । पिरोजशाका चार सन्तान सोहराब, दोसा, बुर्जोर र नवल थिए । सोहराबका सन्तान नभएकाले बुर्जोर (आदि र नादिर) र नवल (जम्सेद र स्मिता) का छोराछोरीहरूका हातमा समूहको नेतृत्व आयो भने दोसाको एउटा सन्तान रिशाद थियो, जसको कुनै सन्तान थिएन ।

विभाजन सक्षम गर्न, दुई पक्षले प्रतिद्वन्द्वी क्याम्पहरूमा कम्पनीहरूको बोर्ड छोडे । त्यसैले, आदि र नादिर गोदरेजले गोदरेज एण्ड बायन्स बोर्डबाट राजीनामा दिए ।

जबकि जम्सेद गोदरेजले जीसीपीएल र गोदरेज प्रोपर्टीजको बोर्डमा आफ्नो सीट छोडे । अपुष्ट रिपोर्टहरूले भनेका छन् कि आदि र नादिर गोदरेजले गोदरेज एण्ड बायन्सको आफ्नो हिस्सेदारी अर्को शाखामा बेच्नेछन् ।

जमसेद गोदरेज र उनको परिवारको पक्षले गोदरेज कन्ज्युमर प्रोडक्ट्स र गोदरेज प्रोपर्टीजको रुचिलाई पारिवारिक व्यवस्थामार्फत आफ्ना भाइहरूलाई हस्तान्तरण गर्नेछन् ।

करोडौं रुपैयाँको रियल इस्टेट, प्रायः मुम्बई उपनगरहरूमा मुख्य भूमिमा, गोदरेज एण्ड बायन्सअन्तर्गत रहनेछ ।

स्वामित्व अधिकारहरू सञ्चालन गर्न छुट्टै सम्झौता गरिनेछ । यसको मुम्बईमा ३ हजार ४ सय एकड जमिन छ, जसमा मुम्बईको बिक्रोलीमा रहेको ३ हजार एकड पार्सल पनि छ । बिक्रोली जग्गामा केही अनुमान अनुसार १ लाख करोड रुपैयाँभन्दा बढीको विकास सम्भावना छ ।

यसले १ हजार एकड क्षेत्र विकास गर्न सक्छ । जबकि लगभग १ जहार ७ सय ५० एकड म्यानग्रोभले ढाकिएको छ । त्यो दुर्लभ बोटबिरुवा र चराहरूको गन्तव्य हो ।

करिब तीन सय एकड जमिन अतिक्रमण भइसकेको छ । बिक्रोली सम्पत्ति पिरोजशाले सन् १९४१ मा मुम्बई उच्च अदालतको रिसिभरबाट सार्वजनिक लिलामीमा किनेका थिए । यो पहिले एक पारसी व्यापारी फ्रामजी बानाजीको स्वामित्वमा थियो । जसले यसलाई सन् १८३० मा इस्ट इन्डिया कम्पनीबाट किनेका थिए ।

आदि हाल गोदरेज समूहका अध्यक्ष छन् । उनका भाइ नादिर गोदरेज इन्डस्ट्रिज र गोदरेज एग्रोभेटका अध्यक्ष हुन् । उनीहरुको भाइ जम्सेद सूचीबद्ध नगरिएको गोदरेज एण्ड बायन्स निर्माण कम्पनीका अध्यक्ष हुन् ।

उनकी बहिनी स्मिता कृष्णा र गोदरेजको पनि गोदरेज एण्ड बायन्समा हिस्सेदारी छ । जसको बिक्रोलीमा धेरैजसो सम्पत्ति छ । केही वर्षअघि जम्सेदले इन्भेस्टमेन्ट बैंकर निमेश कम्पनी र वकिल जिया मोदीलाई जग्गाको स्वामित्व छुट्याउन सल्लाह दिएका थिए ।

आदिलाई कोटक महिन्द्रा बैंकका उदय कोटक र कानूनी फर्म सिरिल अमरचन्द मंगलदासका सिरिल श्राफले सहयोग गरेका थिए ।

गोदरेज इन्टरप्राइजेज ग्रुपमा गोदरेज एण्ड बोयन्स यसका सम्बद्ध कम्पनीहरू छन् । जसमा एयरोस्पेस, उड्डयन, रक्षा, इन्जिन र मोटर्स, ऊर्जा, सुरक्षा, निर्माण सामग्री, निर्माण, हरित भवन परामर्श लगायतका धेरै उद्योगहरूमा लगानी छ ।

सेवाहरू, इन्ट्रालोजिस्टिक्स, स्वास्थ्य सेवा उपकरण, टिकाउ, फर्निचर, इन्टेरियर डिजाइन, वास्तु फिटिङ्स, आईटी, सफ्टवेयर साथै पूर्वाधार समाधानमा पनि उपस्थिति रहेको छ ।

यस समूहलाई अब जमशीद गोदरेज, अध्यक्ष र प्रबन्ध निर्देशक, न्यारिका होल्कर, कार्यकारी निर्देशक र उनीहरूको नजिकका परिवारहरूले नियन्त्रण गर्न लागेका हुन् अर्थात आ आफनो अधिकारमा ल्याउन लागेका हुन् ।

गोदरेज इन्डस्ट्रिज ग्रुप जसमा सूचीबद्ध कम्पनीहरू, गोदरेज इन्डस्ट्रिज, गोदरेज कन्ज्युमर प्रोडक्ट्स, गोदरेज प्रोपर्टीज, गोदरेज एग्रोभेट र एस्टेक लाइफसाइन्सको अध्यक्षतामा नादिर गोदरेज रहने छन् । आदि गोदरेज, नादिर गोदरेज र उनीहरूका परिवारहरूद्वारा नियन्त्रित हुने भएका छन् ।

‘भारतको आर्थिक स्वतन्त्रता निर्माणमा मद्दत गर्न सन् १८९७ मा गोदरेजको स्थापना भएको थियो । एउटा कारणको लागि नवप्रवर्तन गर्ने यो गहिरो उद्देश्य, विश्वास र सम्मानका मूल्यहरु र ट्रस्टीशिपमा विश्वास र कम्पनीहरूले अझ बलियो र राम्रोसँग सञ्चालन गर्ने परिवार १ सय २७ वर्षपछि हामी को हौं ? भन्ने आधार बन्न जारी राख्ने छ । हामी यो विरासतलाई निर्माण गर्न तत्पर छौं’ नादिर गोदरेजले भने ।