मुगु । बाल विवाह न्युनिकरण गर्न यौन स्वास्थ्य शिक्षाले महत्त्वपूर्ण भुमिका पुर्याउँछ। बाल विवाहको प्रमुख कारणहरूमा यौन स्वास्थ्य शिक्षा सम्बन्धि कम ज्ञान गरीबी र परम्परागत सामाजिक मान्यता भयकै कारणले पनि बाल विवाह हुने गर्छ।

यौन स्वास्थ्य शिक्षाले किशोर–किशोरीहरूलाई शारीरिक र मानसिक स्वास्थ्यबारे जानकारी दिन्छ। यसले उनीहरूलाई बाल विवाहका सम्भावित हानिकारक परिणामहरू जस्तै गर्भधारणका जटिलताहरू, मातृ मृत्युदरको वृद्धि, र मानसिक स्वास्थ्य समस्याहरूबारे सचेत बनाउँछ।

यौन स्वास्थ्य शिक्षा पाएपछि किशोरीहरूले आफ्ना शरीर र भविष्यबारे सही निर्णय लिन सक्छन्। यसले उनीहरूलाई विवाहित हुने उमेरमा मात्र विवाहको निर्णय गर्न हौसला प्रदान गर्छ।

यौन शिक्षा कार्यक्रमहरूले बालिका तथा महिलाहरूलाई शिक्षा र रोजगारको महत्त्व बुझाउन मद्दत गर्छ। यसले उनीहरूलाई आफ्नो अधिकारहरूबारे सचेत गराउँछ र विवशतामा परेर विवाह गर्ने सम्भावना घटाउँछ।

जब समुदायका सदस्यहरू यौन स्वास्थ्य शिक्षा र यसका लाभहरूबारे सचेत हुन्छन्, उनीहरूको बाल विवाहप्रति रहेको दृष्टिकोणमा परिवर्तन आउन सक्छ। यसले परम्परागत सोच र मान्यताहरूलाई चुनौती दिन सक्छ र बाल विवाहविरुद्धको वातावरण सिर्जना गर्न मद्दत गर्छ।

यसरी, यौन स्वास्थ्य शिक्षाले किशोर(किशोरीहरूलाई जानकारीमूलक, सशक्त र स्वायत्त बनाउँछ, जसले बाल विवाह न्यूनीकरणमा ठुलो योगदान पुर्याउँछ।

यौन स्वास्थ्य शिक्षाका यी पहलहरूले स्थानीय किशोर–किशोरीहरूलाई आफ्नो स्वास्थ्यबारे सचेत बनाउन, सुरक्षित अभ्यासहरूबारे जानकारी दिन, र बाल विवाहको जोखिमलाई घटाउन महत्त्वपूर्ण योगदान पुर्याउँछ।

विद्यालयहरू र सामुदायिक केन्द्रहरूमा यौन स्वास्थ्यबारे कार्यशाला आयोजना गरी बालबालिका र किशोर–किशोरीहरूलाई उनीहरूको शरीर, प्रजनन स्वास्थ्य, र सुरक्षित यौन व्यवहारका बारेमा जानकारी बालिकाहरूलाई लक्षित गरी विशेष कार्यक्रमहरू सञ्चालन गरिन्छ जसले उनीहरूलाई आफ्नो अधिकार र स्वास्थ्यको महत्त्व बुझ्न मद्दत गर्छ।

मुगुमा बाल विवाह लगायत विभिन्न क्षेत्रमा लामो समयदेखि काम गर्दै आएको कर्णाली ग्रामीण उत्थान तथा समाज विकास केन्द्र (सिडिएस पार्क) ले विभिन्न कार्यक्रमहरु मार्फत बालबिबाह न्यूनीकरणका लागि समुदायक विद्यालयहरुमा RIGHT HERE RIGHT NOW 2 कार्यक्रम संचालन गरिरहेको छ ।

यस कार्यक्रमलाई प्रभावकारी बनाउन युवायुवतीहरुलाई विद्यालयमा बृहत यौन स्वास्थ्य शिक्षा लागु गरेको छ । बाल विवाह र यौन स्वास्थ्य सम्बन्धी गलत धारणाहरू हटाउन अभिभावक र समुदायका अगुवाहरूसँग छलफल र परामर्शगरिनुका साथै समुदाय र बिद्यालयहरुमा समूह बनाएर यौन तथा प्रजनन स्वास्थ्य सम्बन्धि जानकारी समेत गराइएको र जस मार्फत सामुदायक र छायानाथ रारा नगरपालिकाका सबै सामुदायिक बिद्यालयहरुका बालबालिकाहरुले फाइदा पाउनेसँगै बाल विवाह न्यनिकरणमा टेवा पुग्ने विश्वास गरिएको सिडिएस पार्कका कार्यकारी निर्देशक अज बहादुर शाहीले बताए ।

बाल विवाहले गर्दा स्वास्थ्य, समुदाय र घर परिवारमा पर्ने असर तथा प्रभावका बारेमा जानकारी गराइ बालविवाह गरेपछि कानुनी कारवाहीका बारेमा सचेतना तथा वकालत गर्ने गरेको र विभिन्न सञ्चार माध्यम तथा रेडियोमार्फत जिङ्गल र बाल विवाहले पार्ने असरलाइ सडक नाटक मार्फत समुदाय र बिधालयलाई सचेतना गराएको शाहीले बताए ।

यस्तै बाल विवाह न्यनिकरण सम्बन्धि कार्यक्रममा स्थानीय सरकार, प्रदेश सरकार, संघ सरकार र सबै स्थानीय बासीहरु दत्तचित्तका साथ सहयोगमा जुटे बालविवाह रोक्नमा मदत पुग्ने विश्वास गरिएको छ।